موقع شنیدن موسیقی حس و حالتان خوب می‌شود و احساس آرامش می‌کنید؟ برای لحظه‌ای احساس می‌کنید از تمام مشکلات زندگی رها شده‌اید؟ اگر عاشق شنیدن موسیقی هستید، پس شما هم از جرگه‌ی خواص هستید. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد شنیدن موسیقی سلامت ذهنی را بهبود بخشیده و سلامت جسم را به‌طرز عجیب و حیرت‌انگیزی تقویت می‌کند. مغز انسان دارای عملکرد بسیار پیچیده‌ای است که در بسیاری موارد حتی خود ما نیز قادر به درک آن نیستیم. محققان پس از بررسی تحقیقات وسیع و فراوان موفق به کشف تاثیر عمیق موسیقی بر کارکرد این عضو حیاتی بدن انسان شده‌اند.

۱. در هنگام گوش دادن به موسیقی در اثر آزاد شدن هورمون دوپامین توسط مغز، لرزه‌ای را در سرتاسر بدن خود حس می‌کنید.
در واقع این لرزه درست در لحظه اوج آهنگ اتفاق می‌افتد. دوپامین هورمونی است که در صورت احساس سرخوشی و لذت در بدن شما ترشح شده و به صورت کاملا مستقیم با جنب و جوش و هیجان‌های شما در ارتباط است. در این تحقیقات همچنین مشخص شد چرا موسیقی نقش بسیار مهم و حیاتی را در تمام مناسبت‌های احساسی و هیجانی انسان‌ها از بدو آفرینش ایفا کرده است.

۲. فعالیت‌های بسیار محدودی وجود دارند که باعث می‌شوند تمام بخش‌های مغز فعال شوند و موسیقی یکی از این فعالیت‌ها به‌شمار می‌رود.
یک گروه تحقیقاتی با استفاده از روش تصویرسازی رزونانس مغناطیستی کارکردی (FMRI)، عملکرد مغز یک گروه نمونه را در حال گوش دادن به موسیقی ثبت کرد. FMRI نوعی تصویربرداری است که تصاویری متناوب از مغز در حال فعالیت و سپس در حال استراحت را ثبت کرده و سپس این تصاویر را از یکدیگر بطور دیجیتالی تفریق می‌کند که حاصل این پردازش، عملکرد مغز در اثر تغییرات جریان خونی را از لحاظ فیزیولوژیکی نشان می‌دهد. یافته‌ها حاکی از این بود که شنیدن موسیقی باعث فعال شدن مناطق شنیداری و به کار گرفتن حجم عظیمی از شبکه‌های عصبی در مغز می‌شود. در واقع پژوهشگران بر این باورند که گوش دادن به موسیقی می‌تواند باعث فعال شدن مناطق احساسی، محرکی و خلاقیت در مغز شود.

عصب‌های مغز

۳. نواختن موسیقی در دوره‌های منظم و به‌طور مرتب، ساختار مغزی شما را تغییر خواهد داد.
انعطاف‌پذیری مغزی که انعطاف‌پذیری عصبی نیز نامیده می‌شود به معنای توانایی مغز برای تغییر در هر سنی است. این تغییر می‌تواند در جهت بهتر و یا بدتر شدن مغز باشد. همان‌گونه که تصور می‌کنید این انعطاف‌پذیری نقش بسیار مهمی در پیشرفت و یا زوال مغز و نیز در شکل‌دهی شخصیت‌های متمایز ما دارد. هنگامی که در حال یادگیری و یا نواختن موسیقی هستید سطح کورتکس در نوازندگان (حرفه‌ای، متوسط و یا حتی مبتدی) در بالاترین حد ممکن و در افراد عادی در پایین‌ترین حد خود قرار خواهد داشت. (کورتکس ماده خاکستری رنگ پوشاننده سطح مغز است که رابطه مستقیمی با هوش و توانایی‌های ذهنی افراد دارد.)

۴. واکنش مغز در لحظه شنیدن موسیقی همانند واکنشی است که در لحظه غذا خوردن از خود نشان می‌دهد.
در واقع موسیقی شما را شادتر می‌کند. همان‌طور که قبلا هم اشاره کردیم، دوپامین هورمون شیمیایی است که در مغز ترشح می‌شود. این ماده شیمیایی رابطه مستقیمی با احساس رضایت یا حالت سرخوشی دارد. احساس رضایتی که از اعتیاد، روابط عاطفی و حتی غذا خوردن حاصل می‌شود و دوپامین دقیقا همان هورمونی است که باعث لذت فرد از انجام این اعمال خواهد شد. تحقیقی که در رابطه با استفاده از ابزار موسیقی بر روی افراد انجام شده نشان می‌دهد که فعالیت‌های مغزی افراد در لحظه استفاده از موسیقی دقیقا همانند فعالیت مغزی در هنگام میل کردن غذای مورد علاقه آن فرد می‌باشد. پس بار دیگر که به تقویت عاطفی نیاز داشتید، به‌مدت ۱۵ دقیقه به آهنگ مورد علاقه‌تان گوش بدهید. تمام کاری که برای خوب کردن حالتان باید انجام دهید همین است!

۵. گوش دادن به موسیقی در هنگام ورزش می‌تواند تا حد قابل توجهی در بهبود سطح عملکرد شما تاثیرگذار باشد.
تحقیقات سال‌های اخیر به‌خوبی نشان داده است برای بعضی از ورزشکاران و خیلی از آن‌هایی که می‌دوند، پیاده‌روی تند می‌کنند یا به‌ هر شکلی ورزش می‌کنند، موسیقی یک ضرورت است و نه یک چیز اضافه و فانتزی! در ۱۰ سال گذشته تحقیقات زیادی روی نقش موسیقی در ورزش صورت گرفته و به روشنی معلوم گردیده که چرا برای خیلی از افراد ورزش کردن بدون موزیک تقریبا غیر ممکن است. موسیقی می‌تواند هنگام فعالیت ورزشی، حالت ذهن و بدن را تغییر دهد، حواس را از درد و خستگی پرت کرده، روحیه را تقویت کند، استقامت را بالا برده و حتی عملکرد متابولیسمی را افزایش دهد. شاید بتوان گفت که موسیقی نوعی داروی قانونی و مجاز برای دوپینگ در ورزش است! پس اگر می‌خواهید کارایی خود در هنگام ورزش کردن را به اوج برسانید، به آهنگ‌هایی گوش بدهید که برایتان الهام‌بخش هستند.

۶. علت علاقه شما به یک آهنگ خاص به احتمال زیاد رابطه‌ احساسی قوی است که با متن آن آهنگ پیدا کرده‌اید.
علاقه ما به یک آهنگ و انتخاب آن آهنگ به عنوان قطعه مورد علاقه و ترانه‌ای که حاضریم بارها و بارها به آن گوش کنیم می‌تواند محتوای آن آهنگ و رابطه احساسی و خاطره‌ای باشد که با آن داشته و داریم. هرچند بسیاری از مردم ترانه مورد علاقه خود را با انتشار قطعه‌های جدید در بازار عوض می‌کنند اما ثابت شده است که ترانه‌هایی که به مدت طولانی جزو لیست مورد علاقه ما قرار دارند ضرورتا خاطره‌ای را در ذهن ما زنده کرده و یا متن آن‌ها رابطه مستقیمی با اتفاقات احساسی زندگی ما داشته است.

۷. ضربان قلب شما متناسب با موسیقی که به آن گوش می‌دهید تغییر خواهد کرد.
موسیقی می‌تواند ضربان قلب، فشار خون و حتی تنفس شما را تنظیم کند. در تحقیقی با مشارکت ۲۴ نفر داوطلب مشخص شد که افرادی که برای مدتی به نواختن یک ساز پرداخته‌اند و یا حتی به طور مداوم به موسیقی گوش فرا می‌دهند در مقایسه با افراد عادی، مشخصا توانایی بیشتری در تشخیص اصوات متفاوت حتی به هنگام تماشای فیلم به زبان‌های دیگر دارا می‌باشند. نتایج غیرمنتظره این مطالعه نشان داد آواهای مختلف سبب تغییرات در سیستم قلبی عروقی و ساقه مغز این افراد شده و همچنین کنترل برخی رفتار غیرارادی از جمله تنفس و ضربان قلب را بر عهده خواهد داشت.

۸. اثر موسیقی ملایم در کاهش استرس همانند یک جلسه ماساژ عالی عمل کرده و سلامت را بهبود می‌بخشد.
گوش دادن به آهنگی که از آن لذت می‌برید سطح هورمون کورتیزول را در بدن کاهش داده و در نتیجه سطح استرس را در بدنتان به شدت پایین می‌آورد. اشاره به این نکته به این دلیل حائز اهمیت فراوانی است که استرس عامل ۶۰٪ از تمام بیماری‌ها و امراض شناخته شده است. پس به شما توصیه می‌کنیم برای حفظ سلامت و آرامش خود در طول روز رادیو را روشن کنید، همراه آن آواز بخوانید و یا حتی با ضرب آهنگ آن پای خود را به زمین بکوبید.

۹. گوش دادن به موسیقی شاد یا غمگین می‌تواند تا حد زیادی بر چگونگی دید شما از محیط و نوع درک شما از دنیای اطرافتان تاثیرگذار باشد.
وقتی می‌گوییم یک قطعه موسیقی شاد یا غمگین است، فقط به این دلیل نیست که موسیقی احساس خاصی در ما به‌وجود می‌آورد. بلکه مغز ما به‌شکل متفاوتی به موسیقی شاد و غمگین واکنش نشان می‌دهد. مغز ما به‌طور دائم در حال مقایسه اطلاعات دریافت شده از طریق حس بینایی با واقعیت‌هایی است که از دنیای اطراف بر اساس دانسته‌ها و تجربیات انتظار داریم. در نهایت، نتیجه نهایی ذهن ما همان چیزی است که از دنیای واقعی دریافت و درک نموده‌ایم. بنابراین، آهنگ‌های شاد که باعث بالا رفتن روحیه و احساس شادی در شما می‌شوند، به‌طور کاملا واضح تاثیر مستقیمی بر درک شما از دنیای اطراف خواهند داشت.

مغز و هدفون

۱۰. کرم گوش؛ میهمانی از جنس صدا یا اعتیاد صوتی.
کرم گوش به قسمتی از قطعه موسیقی، بخشی از ملودی یا حتی یک قافیه از شعر گفته می‌شود که به ذهن فرد چسبیده و به‌صورت پیاپی و ناخواسته در ذهن تکرار می‌شود.
کرم گوش در واقع یک تصویرپردازی موزیکال غیرارادی است. یک لوپ ۱۵ تا ۲۰ ثانیه‌ای از یک قطعه موسیقی که می‌تواند برای چند دقیقه، چند ساعت یا حتی روزها در مغز دوام بیاورد. این اتفاق ناخودآگاه ذهنی، به‌دلیل وجود قطعات موسیقی فعال در حافظه کوتاه مدت ما رخ می‌دهد. به بیان دیگر مغز هنوز در حال اجرای این قسمت از آهنگ می‌باشد، در حالی‌که مدت‌ها از اتمام آن گذشته است.

۱۱. در خوابیدن مشکل دارید؟ موسیقی کلاسیک کمک می‌کند راحت‌تر و بهتر بخوابید.
تحقیقات نشان داده است که بیش از ۳۰٪ آمریکایی‌ها از بی‌خوابی مزمن رنج می‌برند. در پژوهشی که در این کشور انجام شد محققان مشاهده کردند که افرادی که ۴۵ دقیقه پیش از خوابیدن به موسیقی کلاسیک آرامش‌بخش گوش می‌دهند به‌طور قابل ملاحظه‌ای بهتر از افراد عادی می‌خوابند. پس اگر در خوابیدن مشکل دارید به شما توصیه می‌کنیم پیش از رفتن به رختخواب، شنیدن قطعاتی از باخ یا موتزارت را در برنامه خود بگنجانید.

۱۲. اضافه وزن دارید؟ موسیقی کمک می‌کند کمتر بخورید.
بر اساس نتایج حاصل از پژوهش‌های انجام شده در دانشگاه فن‌آوری جورجیا، استفاده از نور ملایم و صدای موسیقی آرامش‌بخش در هنگام غذا خوردن باعث می‌شود شما کالری کمتری استفاده کرده و لذت بیشتری نیز از غذای خود ببرید. موسیقی ملایم باعث می‌شود شما آرام‌تر غذا بخورید و به این دلیل که مغز حدود ۲۰ دقیقه برای اعلام دریافت غذا زمان نیاز دارد در نهایت شما غذای کمتری را وارد معده خود خواهید کرد. پس اگر به‌دنبال کاهش اشتها و به‌دنبال آن کاهش وزن خود هستید، دفعه بعد که برای صرف ناهار یا شام سر میز غذا نشستید، کم کردن نور محیط و گوش دادن به موسیقی ملایم را فراموش نکنید!

۱۳. موسیقی باعث هضم بهتر و سریع‌تر غذا می‌شود.
در واقع موسیقی به‌طور مستقیم اثری بر دستگاه گوارش ندارد، اما استرش را کاهش می‌دهد، در نتیجه ترشح اسید معده کمتر خواهد شد و در نهایت عمل هضم، بهتر و راحت‌تر صورت خواهد گرفت. شنیدن موسیقی آرام و کلاسیک همچنین باعث می‌شود آرام‌تر نیز غذای خود را میل کرده و در نتیجه احتمال گرفتگی عضلات معده نیز کاهش پیدا خواهد کرد.

تحریک و سیخ شدن موی بدن

۱۴. موسیقی منجر به فعال شدن همان قسمتی از مغز می‌شود که دوپامین یا همان هورمون شیمیایی لذت» در آن‌جا ترشح می‌شود.
غذا خوردن و ارتباطات عاطفی فعالیت‌هایی هستند که نورون‌های دارای دوپامین را تحریک می‌کنند تا این مولکول پیام‌رسان را در ناحیه‌ای از مرکز لذت به‌نام هسته آکومبنس رها کنند. اما قسمت جالب توجه این ماجرا این است که هسته آکومبنس تنها قسمت کوچکی از مغز است که توسط موسیقی فعال می‌شود. قسمت دیگری که به‌راحتی تحت تاثیر موسیقی قرار می‌گیرد، هسته آمیگدال یا بادامه می‌باشد که نقش مهمی را در یادگیری، حافظه، درک احساسات و ایجاد پاسخ به آن‌ها ایفا می‌کند.

۱۵. موسیقی مناسب، هنگام رانندگی روحیه‌تان را بالا می‌برد.
تحقیقات صورت گرفته نشانگر این واقعیت است که نوع موسیقی که رانندگان گوش می‌کنند می‌تواند در نوع رفتار آن‌ها هنگام رانندگی و نسبت به دیگر رانندگان هم‌مسیر آن‌ها نیز تاثیر بگذارد. در واقع رانندگانی که موسیقی‌های تند و خشن مانند راک گوش می‌کنند رفتارشان خشن‌تر و تند‌تر است و نسبت به رانندگان دیگر رفتارهای ناشایستی دارند. همچنین رانندگانی که موسیقی‌های آرام گوش می‌کنند رفتار معقول‌تری از خود نشان داده و همچنین احتمال تصادف آن‌ها پایین‌تر است. تحقیقات فراوان مشخص کرده است که گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند به طرز چشمگیری بر روحیه شما هنگام رانندگی تاثیر مثبت گذاشته و باعث شود شما به عنوان راننده رفتار ایمن‌تری را نسبت به زمانی که به موسیقی گوش نمی‌کنید از خود نشان دهید. پس به شما توصیه می‌کنیم دفعه بعد که از ترافیک خسته شدید، صدای موسیقی بیکلام و آرامش‌بخش خود را بلندتر کنید و وضعیت روحی خود را بهبود ببخشید. نگران نباشید، این‌کار روی عملکرد رانندگی شما تاثیر منفی نخواهد داشت. حتی ممکن است کمک کند بهتر و ایمن‌تر برانید.

۱۶. در اغلب موارد موسیقی را برای پروسه درمان ناتوانی‌های ناشی از بیماری‌های پارکینسون و سکته مغزی و مشکلات قلبی عروقی تجویز می‌کنند.
قدمت درمان با استفاده از موسیقی تقریبا به قدمت تمدن بشری است و امروزه با وجود پیشرفت علم در زمینه‌های گوناگون از موسیقی‌درمانی به‌تنهایی ویا همراه با درمان‌های دیگر استفاده می‌کنند. وقتی این‌گونه بیماران به موسیقی‌های ریتمیک گوش می‌دهند، به‌طور همزمان حرکات عضلات آن‌ها بیشتر و بهتر می‌گردد. محققان توانسته‌اند با گام‌های آهنگین به این بیماران در برداشتن قدم‌های محکم‌تر کمک کنند، درست شبیه مارش نظامی که سربازان با ضربات طبل گام برمی‌دارند. پارکینسون بر اثر از بین رفتن سلول‌های ترشح کننده دوپامین رخ می‌دهد. گره‌های قاعده‌ای مغز موجب علائم لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکات می‌شوند؛ اما موسیقی با ترشح دوپامین موجب بهتر شدن وضع این بیماران خواهد شد. حتی یکی از هیجان‌انگیزترین کشفیات اثر موسیقی در مورد انسان نشان داده که جنین‌های ۴ ماهه به بالا نسبت به موسیقی کلاسیک واکنش نشان داده و با آن آرام می‌شوند.

۱۷. موسیقی کلاسیک و ملایم کمک فراوانی به کاهش استرس بیماران قبل از عمل جراحی و کاهش درد آن‌ها بعد از عمل جراحی می‌کند.
طی تحقیقات صورت گرفته بر روی بیماران قلبی و حتی سرطانی، مشخص شد گوش دادن به موسیقی‌های ملایم می‌تواند تا حد فراوانی به کاهش استرس این بیماران قبل از انجام عمل قلب باز ویا شیمی‌درمانی کمک کند. در تحقیقات صورت گرفته بر بیمارانی که عمل‌های موفق‌آمیزی داشتند نیز مشخص شد پروسه گوش دادن به موسیقی آرام‌بخش به‌طرز شگفت‌انگیزی می‌تواند تحمل درد را در آن‌ها افزایش داده و حتی نقش قابل توجهی در مرخص شدن زودهنگام آن‌ها از بیمارستان داشته باشد.

۱۸. موسیقی کمک می‌کند راحت‌تر به تنش عضلانی خود غلبه کنید.
استرس و فشار عضلانی اغلب می‌توانند به‌راحتی بر سلامت روزانه ما تاثیر منفی بگذارند. به‌عنوان مثال وقتی در مقابل کامپیوتر می‌نشینیم عضلات پشت گردن و شانه‌ی ما درد گرفته و ما را ناراحت می‌کنند. موسیقی آرام‌بخش تا حد زیادی می‌تواند عضلات بدن را شل کرده و ما را از درد رهایی بخشد. پس اگر شغلی دارید که باید ساعت‌های زیادی را پشت میز نشسته و در یک حالت بدنی خاص به‌کار خود ادامه دهید، حتما در صورت امکان گوش دادن به موسیقی ملایم، کلاسیک و بی‌کلام را با برنامه‌های خود همراه کنید.

۱۹. بر اساس تحقیقات انجام شده، یادگیری حداقل نواختن یک نوع ساز موسیقی می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش اعتماد به‌نفس، مهارت‌های فیزیکی، اجتماعی و ذهنی در افراد شود.
در تحقیقات صورت گرفته بر روی تعدادی کودک در دانشگاه مک گیل کانادا، مشخص شد که کودکان دارای حداقل ۳ سال سابقه در نواختن موسیقی به‌طور مشخصه‌ای از توانایی‌های شنیداری و فیزیکی برتر و بالاتر نسبت به کودکان عادی برخوردار بودند. همچنین مهارت‌های استدلالی و ذهنی، خواندن متن و دامنه بالای واژگان، افزایش ضریب هوشی و رشد بخش‌های خاصی از مغز از دیگر مزیت‌های این کودکان نسبت به کودکان عادی شمرده می‌شود. به‌طور کلی نظریه موجود این است که قرار گرفتن کودکان در معرض موسیقی‌های کلاسیک در دوران جنینی، بعد از تولد، در دوران رشد و حتی در دوران نوجوانی موجب می‌شود کودکان باهوش‌تر و زیرک‌تر باشند.

مغز و هدفون

۲۰. فواید یادگیری موسیقی و تاثیر آن بر مهارت‌های انسانی در یک نگاه
جنین‌های ۴ ماه به بالا قادر به تشخیص صدای موسیقی آرام و کلاسیک بوده و رشد سریع‌تر و بهتری را در شکم مادر از خود نشان می‌دهند.
کودکانی که به‌مدت ۳ سال دروس موسیقی را فرا گرفته باشند، از اعتماد به‌نفس بیشتری نسبت به افراد عادی برخوردارند. (دانشگاه مک گیل کانادا)
یادگیری موسیقی قبل از سن ۷ سالگی کمک فراوانی به فرایند شکل‌گیری ارتباطات بخش‌های حرکتی و احساسی مغز می‌کند. (دانشگاه کنکوردیا مونترال کانادا)
افرادی که به‌مدت ۹ ماه دروس موسیقی را فرا گرفته باشند دارای IQ سه‌برابر بالاتر از افراد عادی می‌باشند. ( دانشگاه تورنتو کانادا)
یادگیری دروس موسیقی برای کودکان بسیار مفیدتر از دروس کامپیوتر بوده و می‌تواند تا حد زیادی مهارت‌های استدلالی آن‌ها را در علوم و ریاضیات بهبود بخشد. ( مجله علمی نورولوژیک – فوریه ۱۹۹۷)
افراد برای یادگیری موسیقی احتیاج به بردباری و پشتکار فراوان داشته و در نتیجه انضباط و قانون‌مداری از مشخصه‌های بارز یک موزیسین خوب و حرفه‌ای به‌شمار می‌آید.

منبع: باربد پیانو